Door: Stefan Grommen 20/06/13 [HLN]
Ooit noemde paus Johannes Paulus II hem een martelaar en hier en daar werd gesproken van de ‘Italiaanse Schindler’, naar de Duitse industrieel Oskar Schindler die bekend werd door zijn hulp aan joden.
Vandaag haalt Holocaust Memorial Museum in Washington echter het heroïsche verhaal over Giovanni Palatucci weg uit een tentoonstelling.
De politieman ten tijde van de Tweede Wereldoorlog zou immers geen 5.000 joden gered hebben van de nazi’s, zoals eerder werd geloofd, maar integendeel aan de lopende band mensen hebben uitgeleverd. Dat schrijft de krant The New York Times. …
Het holocaustmuseum in Washington werd attent gemaakt op de resultaten van een studie van een onderzoekspanel van meer dan 12 wetenschappers. Die bekeken meer dan 700 documenten uit WOII, waaruit nu blijkt dat Giovanni Palatucci “een gewillige uitvoerder van de rassenwetten was en – na de eed van Mussolini’s Sociale Republiek te hebben afgelegd – collaboreerde met de nazi’s”.
Joden identificeren
Palatucci was een politieman in Fiume – het huidige Rijeka in Kroatië. Toen de nazi’s de stad in 1943 bezetten zou hij documenten hebben vernietigd, waardoor volgens de legende duizenden joden uit de stad gered zouden zijn van de concentratiekampen. Hijzelf werd in 1944 gedeporteerd naar Dachau waar hij op 35-jarige overleed.
Maar voor die vermeende hulp van de politieman aan duizenden joden vonden de onderzoekers geen enkel bewijs in Italiaanse en Duitse documenten. De eerste meldingen daarvan doken pas jaren later op, in 1952. Er zijn ook documenten gevonden die erop wijzen dat Palatucci de Duitsers zelfs hielp om joden te identificeren. Zijn eigen deportatie naar Dachau had waarschijnlijk ook niks te maken met de hulp aan joden, maar met verduistering en verraad rond plannen voor de naoorlogse onafhandelijkheid van Fiume na de oorlog.
Mythe kwam gelegen
De onderzoekers hadden zich overigens oorspronkelijk helemaal niet gericht op de exploten van Palatucci. Hun doel was om uit te zoeken wat de rol was van Fiume, de stad waar Palatucci werkte, als broeihaard voor fascisme. Tijdens dat onderzoek doken de bezwarende documenten op.
De historici vragen zich nu af hoe die mythe rond Palatucci zolang heeft kunnen standhouden. Vermoedelijk kwam het positieve verhaal gelegen voor het imago van Italiaanse topfiguren – en paus Pius XII – in de naoorlogse periode.
Le “Schindler” italien était en réalité un collaborateur nazi – Le Monde.fr avec AFP – 21.06.2013
Surnommé parfois le “Schindler italien”, un policier resté dans les mémoires pour avoir sauvé quelque 5 000 Juifs dans la ville de Fiume (aujourd’hui Rijeka, en Croatie), entre 1940 et 1944, était en réalité un collaborateur nazi, selon les conclusions d’une équipe de chercheurs.
Giovanni Palatucci, mort à Dachau en février 1945 à l’âge de 36 ans, avait été honoré du titre de “Juste parmi les nations” par le Mémorial de Yad Vashem à Jérusalem en 1990, et déclaré martyr par le pape Jean-Paul II, une étape vers la béatification.
Mais une étude menée par une douzaine de spécialistes ayant revu près de 700 documents vient de faire voler en éclats ce portrait héroïque. Et le Musée de l’Holocauste à Washington a annoncé qu’il l’avait retiré de son site Internet, et allait également le retirer d’une exposition en cours, après avoir reçu ces nouvelles informations du Centre Primo-Levi de New York. …
HLN / Le Monde / AFP – Foto: G. Palatucci [Wikimedia]