Dat Johan Depoortere (DS 21 januari) zich het lot van de Palestijnen aantrekt, is uiteraard legitiem. Maar de manier waarop hij het doet roept vragen op, waarop ik, na mijn terugkeer van een bezoek aan Israël toch graag wil ingaan.
Om te beginnen stelt hij het voor alsof in de negentiende eeuw, de eeuw van de gedachte van de natiestaat waartoe ook het zionisme behoort, de idee van een Joodse staat weinig aanhang genoot bij de Europese Joden. Dat klopt niet. Vele Joden waren blij met een plaats van toevlucht waar ze aan de moordende pogroms en andere vormen van geweld en vervolging in Europa konden ontsnappen. Het is waar dat een zeer geïntegreerde Centraal-Europese Joodse elite niets zag in een Joods thuisland. Dat was omdat die elite zich als wezenlijk Europees beschouwde, of omdat haar, aanzienlijke, revolutionaire component niet geloofde in nationale maar in klasse-solidariteit. Wie kon toen, in de beschaving van Bach en Goethe, de gruwel van de Holocaust zien aankomen? De ontdekking van die barbarij heeft de steun aan het oudere zionistische streefdoel zeer zeker sterk aangezwengeld, en aldus ook tot de VN-resolutie geleid die het bestuurlijke district Palestina verdeelde in een Joodse en een Arabische staat.
Over de onuitgesproken drijfveer en het ultieme doel van Johan Depoortere heb ik nog meer vragen. Onderschrijft hij de politieke doelstelling van niet alleen de Palestijnse organisatie Hamas maar van een aantal landen in het Midden-Oosten, namelijk de vernietiging van de staat Israël? Verwerpt hij het bestaansrecht van Israël, en dus de betreffende VN-resolutie?
Wie de kans grijpt om Israël intensief en zonder vooroordelen te bezoeken en gesprekken te voeren met Joodse en Arabische Israëli’s, en met bewoners van de Palestijnse gebieden, kan niet anders dan ontgoocheld zijn over de zeer eenzijdige beeldvorming door Depoortere.
Zonder volledig te zijn:
- Israël trok zich in 2005 volledig terug uit Gaza, zoals door de VN geëist. Prompt brak geweld uit in dat gebied tussen diverse Palestijnse organisaties. Gaza wordt nu gedomineerd wordt door Hamas en Islamic Jihad die hun onderlinge machtsstrijd onder meer uitvechten via aanvallen op Israël.
- Om zich te beschermen tegen jihadi’s die Israël op steeds nieuwere manieren blijven bestoken en/of het grondgebied van Israël willen binnendringen, bewaakt Israël streng zijn grens met de Gazastrook. Egypte doet exact hetzelfde. Even terzijde, in de jaren 70 wilde Israël de Gazastrook overdragen aan Egypte. President Sadat bedankte vriendelijk en beschouwde Gaza liever als een probleem van en voor Israël.
- Uit de Gazastrook worden nog steeds zeer geregeld raketten en ballonnen met (brand) bommetjes naar Israël afgevuurd.
- Omgekeerd voorziet Israël mensen in de Gazastrook dagelijks en permanent van water, stroom, voedsel en cement.
- Elk jaar krijgen kinderen en volwassenen uit Gaza en de Westelijke Jordaanoever de dure medische zorgen in Israël dat ook artsen uit de Palestijnse gebieden verder opleidt, traint en vorming geeft.
- De levensverwachting in de Palestijnse gebieden ligt hoger dan in de meeste andere Arabische landen en ligt in dezelfde verhouding als het verschil in levensverwachting tussen hoog –en laaggeschoolden in het rijke westen.
- Gemengde teams van Joodse en Arabische Israëli volgen de dreiging aan de grenzen op de voet op. De ongerustheid over de strategie en systematische inmenging van Iran is buitengewoon groot.
Die ongerustheid is begrijpelijk. Iran bepleit openlijk de verdwijning van Israël. Het is prominent aanwezig in het buurland Syrië, steunt de Palestijnse Hezbollah en Hamas die het streefdoel delen van de vernietiging van Israël. Men kan het Israëlisch-Palestijns conflict dan ook niet los zien van bredere, uiterst complexe context in het Midden-Oosten. Eigenlijk wil Israël, wil iedereen in Israël boven alles vrede. Maar de eerste voorwaarde is de erkenning van Israëls recht om te bestaan. Laat dat bestaansrecht ondubbelzinnig erkend worden in de regio dan komt permanente vrede tussen Israël en de Palestijnen veel dichterbij. Om het met wijlen Amos Oz te zeggen: ‘Als ik het nog meemaak dat de staat Israël en de staat Palestina fatsoenlijke buren zijn zonder onderdrukking, zonder uitbuiting, zonder bloedvergieten, zonder terreur, zonder geweld, dan ben ik tevreden’. Hij heeft het niet meer mogen meemaken, net zomin als zijn verdiende Nobelprijs.
Helaas is niet iedereen bereid af te zien van een zwart-wit plaatje, en oog te hebben voor de complexiteit van die moeilijke, gelaagde, maar ook zo boeiende regio. Een van mijn gidsen in Israël, die samen met een Palestijnse vriend een boek schrijft over Israël en Palestina, vertelde de volgende anekdote tijdens een Joods-Arabisch overleg dat ik bijwoonde: ‘Ik probeerde aan een Britse, linkse, onvoorwaardelijke militante voor de Palestijnse zaak de nuances van de werkelijkheid aan te tonen, en toen zei ze: ‘please, do not confuse me with facts and reality’.
Als neutrale gouverneur waag ik me met dit opinie-artikel op glad ijs, dat besef ik. Maar soms is zwijgen geen optie. Net als mijn voorgangers, onderhoud ik zeer goede contacten met alle gemeenschappen in Antwerpen en dus zeker ook met de Joodse in al haar verscheidenheid. Zo mogelijk neem ik deel aan elke herdenking die de gemeenschap met veel recht en rede, maar vooral ook veel ingetogenheid en respect blijft organiseren. Zij doet dat met volgende streefdoelen: blijven gedenken, om nooit te herhalen; respect betuigen aan de miljoenen doden die op industriële wijze werden vernietigd door nazi-Duitsland en zo ook steun aan alle families die dierbaren verloren in de Holocaust; dankbaarheid uitspreken aan en voor allen die, op gevaar van eigen leven, Joodse kinderen en families hebben verborgen en zo gered van de gruweldood. Van politieke recuperatie was en is nooit sprake. Ook niet op de indrukwekkende herdenking van de 75ste verjaardag van de bevrijding van Auschwitz, vorige week in Yad Vashem.
Cathy Berx, Gouverneur van de Provincie Antwerpen
30 januari 2020
PS: Op 30 januari schreef gouverneur Cathy Berx een antwoord op het opiniestuk van ex-VRT journalist Johan Depoortere van 21 januari dat verscheen in De Standaard. De vroegere buitenlands correspondent en gepensioneerd journalist diende de gouverneur opnieuw van antwoord en wat volgde was een boeiende maildiscussie.
Zowel gouverneur Cathy Berx als oud-journalist Johan Depoortere besloten in wederzijdse toestemming om hun antwoorden en argumenten te publiceren op de webstek van de gouverneur. U kan beide opiniestukken alsook de conversatie tussen de gouverneur en de heer Depoortere op haar website nalezen.