Maandag werd de Palestijnse president Mahmoud Abbas hartelijk in Brussel ontvangen door Hoge Vertegenwoordiger Federica Mogherini. De EU-buitenlandchef beloofde Abbas opnieuw een gedeeld Jeruzalem als hoofdstad van zowel Palestina als Israel.
De toon werd al gelijk gezet bij de ontvangst-speech door Mogherini. Ze maakte van de gelegenheid gebruik om Abbas te prijzen voor zijn streven naar Palestijnse eenheid, en sprak opnieuw haar steun uit om Jeruzalem op te delen tussen Israel en een Palestijnse staat. Het Israelische nederzettingenbeleid kon op veroordeling van de Hoge Vertegenwoordiger rekenen.
Met geen woord sprak de EU-buitenlandchef over de toespraak van Abbas verleden week, waarin hij de Joodse banden met Israel ontkende en de Joodse staat een koloniaal project uit Europa noemde.
Het verlanglijstje van Abbas
De Palestijnse president ging naar Brussel met een duidelijk doel: het vinden van een vervanger voor de Amerikanen als vredesonderhandelaar. Na president Trumps erkenning van Jeruzalem als hoofdstad van Israel, gaf Abbas aan geen enkel Amerikaans vredesplan te zullen accepteren. Daarnaast heeft de VS bezuinigd op haar financiële steun aan de Palestijnen, omdat ze vinden dat de PA niet genoeg moeite doet om vrede met Israel te bewerkstelligen. De PA-leider hoopte daarom dat de EU een leidende rol zal nemen, met meer geldelijke assistentie en erkenning van de Palestijnse staat.
Zoals verwacht liet de Palestijnse president zijn wensen tijdens zijn toespraak horen. Hij riep de lidstaten van de EU op om de staat Palestina snel te erkennen. Dit zou de Palestijnse hoop voor vrede levend houden, aldus Abbas. In de EU ziet hij “een ware partner en vriend.”
EU wil leidende rol van de VS overnemen
Met zijn verlanglijstje was Abbas bij Mogherini niet aan het verkeerde adres. Waar de PA-president bij president Trump de harde waarheid te horen krijgt, kan hij bij de EU-Hoge Vertegenwoordiger rekenen op onvoorwaardelijke steun.
De financiële kaalslag bij UNRWA, als gevolg van de Amerikaanse bezuinigingen, wordt zoals het er naar uit ziet opgevangen door de EU en haar lidstaten. Mogherini zegde Abbas toe dat de Europese steun aan de Palestijnen door zal gaan. De Hoge Vertegenwoordiger wist met trots te vermelden dat de EU de grootste donor van de Palestijnen is, met bijna 359 miljoen euro besteed op verschillende terreinen gedurende het afgelopen jaar.
Ook bij een aantal lidstaten van de EU kreeg de Palestijnse president een aantal cadeautjes in het vooruitzicht. Zo wil Frankrijk dat de EU een associatieverdrag met de PA aangaat, met meer handel, meer hulp en hechtere betrekkingen als doel. Ook Spanje staat hier open voor. De Spaanse minister van Buitenlandse Zaken vindt echter wel dat Abbas zijn toon moet matigen. Naar verluidt zijn een aantal Europese landen voornemens om de Palestijnse staat binnenkort te erkennen.
De Europese Unie blijft achter de tweestatenoplossing staan, aldus Mogherini. Een belangrijke voorwaarde hierbij is volgens de EU-buitenlandchef dat Jeruzalem verdeeld wordt tussen Israel en de Palestijnen. Dat is “de enige levensvatbare manier om de ambities van beide partijen te vervullen,” zo liet de Hoge Vertegenwoordiger weten. Volgens Mogherini heeft de EU veel in de Palestijnse staat geïnvesteerd, en wordt er naar opties gekeken om de banden met de Palestijnen nog verder te versterken.
EU serieuze onderhandelaar?
Of de EU ook daadwerkelijk een tweestatenoplossing kan bewerkstelligen, blijft nog maar de vraag. In tegenstelling tot de VS, is het de EU nog nooit gelukt om de leiders van Israel en de Palestijnen aan één tafel te krijgen.
Daarnaast komt de EU niet bepaald neutraal over. Het lijkt erop alsof de Palestijnen in de ogen van de Hoge Vertegenwoordiger niets fout kunnen doen. Wie de statements van de Europese Dienst voor Extern Optreden (EEAS) leest, zou zomaar de indruk kunnen krijgen dat het Israelische nederzettingenbeleid het enige obstakel voor vrede is. Andere problemen, zoals raketaanvallen, het belonen van terroristen en het verheerlijken van terreur lijken voor Mogherini simpelweg niet te bestaan.
De rol van de Amerikanen is dan ook niet uitgespeeld. Verschillende politici hebben aangegeven dat het belangrijk is dat de VS actief blijft in het vredesproces, ondanks de recente acties van Trump. Afgelopen week liet de Nederlandse minister van Buitenlandse Zaken Halbe Zijlstra nog weten dat zijn inziens een oplossing zonder een actieve rol van de VS niet realistisch is.