Mia Doornaert in De Standaard – ” Het is ‘wij’ tegen ‘zij’ ” – 26 maart 2016: “Waarom is kritiek op een bepaalde godsdienst een vorm van racisme geworden? Democratie is discussie”
In de nasleep van de aanslagen in Brussel moeten we meer dan ooit kant kiezen, vindt Mia Doornaert. Mensen die hun godsdienst boven de wet stellen en onze seculiere samenleving verwerpen, moeten we scherp en openlijk veroordelen, wat ook onze overtuiging is.
Wie? Onafhankelijk expert in internationale betrekkingen en columniste van deze krant.
Wat? Polariseren kan heilzaam zijn, zo bewijst de geschiedenis. Pas als we pal achter onze waarden gaan staan, is vooruitgang mogelijk.
‘We mogen niet polariseren.’ Zo zeker als de dag op de nacht volgt, weerklinkt die kreet op kritische vragen over islam en democratie. Terroristen blazen in de naam van Allah tientallen mensen de dood in, in Parijs, Brussel of elders? Het is zeker niet het moment om vragen te stellen over de compatibiliteit van islam en een seculiere democratie. God – of Allah – verhoede dat we ‘polariseren’. …
Wat is er gebeurd met het democratisch debat, met de vrije meningsuiting, met de Verlichting? Kijk terug op alle grote debatten waarvan we vinden dat ze vooruitgang hebben gebracht: als die niet ‘polariserend’ waren, dan weet ik het niet.
Lees reacties van Engelse anglicaanse christenen toen Charles Darwin met zijn theorie van de evolutie kwam. Er klinkt pure wanhoop uit, in de zin van ‘ik wil het schepsel en kind zijn van een liefhebbende God, niet het willekeurige product van eeuwen geslachtelijk verkeer tussen diersoorten’. Vinden we het nu erg dat die mensen op het hart en de ziel werden getrapt? Welnee, dat was de prijs van de vooruitgang, al of niet met hoofdletter. Denk aan de strijd tegen de slavenhandel, denk aan de suffragettes, denk aan de emancipatie van de arbeidersklasse, denk aan de beweging tegen segregatie in de Verenigde Staten, denk aan de verdedigers van Dreyfus. Ga lezen wat er in die heftige debatten aan weerszijden gezegd, geschreven, geschreeuwd is. Van ‘polariserend’ gesproken.
Er is geen tussenweg
In bepaalde kwesties is ‘polarisering’ nu eenmaal nodig en heilzaam. Het gezegde dat je niet ‘een beetje zwanger’ kan zijn geldt ook voor fundamentele principekwesties. Tussen voor- en tegenstanders van rassengelijkheid, van gelijkwaardigheid van de seksen, en ook van gewetensvrijheid bestaat er geen tussenweg. Ze zijn elkaars tegenpolen, hun debatten zijn per definitie ‘polariserend’.
Waarom zouden we niet heftig de democratische, seculiere maatschappij mogen verdedigen tegen mensen die hun godsdienst of ideologie, welke dan ook, boven de wet stellen? We kennen toch het onheil van elk totalitair bewind, of het om theocratie, nazisme of communisme gaat?
Waarom is de verdediging van die seculiere maatschappij plots ‘populistisch’ geworden? Waarom is kritiek op een bepaalde godsdienst een vorm van racisme geworden?
Democratie is discussie. En discussie is een vorm van respect. Doen alsof moslims niet opgewassen zijn tegen open debat, is neerbuigend. Dat is pas ‘polariserend’.
Bloedende harten waarschuwen ook dat we niet mogen ‘kwetsen’. Wel, als sommige moslims hier te lande problemen hebben met kritiek op en satire over hun geloof, dan is dat pech voor hen. Wie de voordelen van een democratische maatschappij wil, moet zoals iedereen de bluts met de buil nemen.
Het ergste is dat vaak juist moslims die een moderne islam willen door Europese goedmensen om de oren geslagen worden. Hier moet toch echt het geval van Kamel Daoud vermeld worden. Hij is een briljante Algerijnse journalist, essayist, schrijver. Hij werkt in Oran voor de plaatselijke krant, Le Quotidien d’Oran. Zijn opiniestukken verschijnen in het Franse weekblad Le Point, in The New York Times, in La Repubblica. Hij is confronterend en stimulerend, want hij houdt zowel het Westen als de moslimwereld een kritische spiegel voor. In december 2014 lanceert, hoe kan het anders, een salafistische geestelijke een fatwa tegen hem. Maar hij blijft schrijven. Hij wijt de honderden aanrandingen van vrouwen op oudejaarsavond in Keulen aan onder meer de ‘grote seksuele misère’ in de moslimwereld. En zie, prompt valt hem een ‘collectief’ van Parijse sociologen, antropologen en ‘politisten’ aan. In Le Monde wordt hij beschuldigd van ‘oriëntalistische clichés’ die ‘islamofobische fantasmen’ voeden. Daoud, die al onder de dreiging van een fatwa leeft, is zo ontmoedigd dat hij aankondigt te stoppen met de journalistiek.
Opvoeden tot democratie
Er komt gelukkig een heftige tegenreactie in Frankrijk, ook van de socialistische premier Manuel Valls. ‘Als we die schrijver in de steek laten, dan laten we onszelf in de steek’, schrijft hij op Facebook.
Inderdaad. Daoud toont dat er in de moslimwereld, maar ook in Europa, een fundamentalisme leeft dat de geesten wil opsluiten, de vrijheden ondermijnen, de vrouwen onderwerpen. Hij staat aan de kant van de democratische, seculiere maatschappij. Hij verwijt de westerse landen dat ze veel te weinig gedaan hebben om immigranten hun democratische waarden bij te brengen. Hij wijst zowel een vroom ‘angelisme’ als identitaire verkramping af. Democratische waarden zijn geen aanslag op de islam, maar de weg naar de toekomst.
Hij is, gelukkig maar, niet de enige die zo denkt in de moslimwereld. Het is onbegrijpelijk dat Europese ‘progressieven’ die moslims verketteren en fundamentalisten ‘begrijpen’.
In een pertinent opiniestuk (DS 2 januari) waarschuwde Robert Skidelsky voor de groeiende kloof tussen de wereldlijke Europese en de religieuze islamitische beschaving. Wat kunnen onze landen daartegen doen? ‘Niets wat dialoog en onderwijs kunnen doen om de kloof tussen de immigranten en hun gastgemeenschap te verkleinen, mag onverlet worden gelaten’, antwoordde hij.
Inderdaad. Maar dan moet de school kunnen en willen opvoeden tot democratie. En moet dialoog helder en desnoods hard zijn. Als het waar is dat de meerderheid van de moslims alhier gematigd is, dan moet die zich laten horen. Het wordt wel degelijk ‘wij’ tegen ‘zij’. ‘Wij’ zijn allen die, ongeacht afkomst en overtuiging, aan de kant staan van een seculiere, vreedzame samenleving. ‘Zij’ zijn degenen die de ‘ander’, wie dat ook is, afwijzen en soms vermoorden. Laat ieder opstaan en geteld worden. Polarisering kan heilzaam zijn.
Bron: http://www.standaard.be/cnt/dmf20160325_02204163
De Standaard – foto: Mia Doornaert columniste