“Israël gebruikt geen disproportioneel geweld” – door Hans Knoop – gepubliceerd in De Standaard op 29/07/2014
Als Israël dat echt wou, had het in Gaza veel meer slachtoffers kunnen maken. En als Israël zijn afweersystemen niet had, waren er daar al veel meer slachtoffers gevallen dan in Gaza. Alleen al om die redenen kan er volgens Hans Knoop geen sprake zijn van disproportioneel geweld. Wat wel disproportioneel is, is de kritiek op het Israëlische leger.
Wie? Gewezen correspondent in Tel Aviv en woordvoerder van het Forum der Joodse Organisaties
Wat? Het aantal slachtoffers aan beide zijden van een conflict vergelijken volstaat niet om te zeggen wie ‘de slechte‘ of ‘de schuldige‘ is. Humanitair oorlogsrecht reikt objectiveerbare elementen aan.
Zelden zullen twee begrippen zo vaak door elkaar zijn gehaald als tijdens de huidige Gaza-oorlog. Pariteit wordt steevast verward met proportionaliteit. Israël zou in Gaza ‘excessief en disproportioneel’ geweld gebruiken. Meer dan 1.000 slachtoffers aan Palestijnse zijde tegenover nog geen 50 (onder wie maar drie burgers) aan Israëlische kant. Kan het nog navranter en is hiermee het bewijs van ‘disproportioneel’ geweld niet overduidelijk aangetoond?
Het antwoord luidt: neen. …
Door aantallen tegenover elkaar te zetten is niet aangetoond dat er op basis van het humanitair oorlogsrecht sprake is van disproportioneel geweld. Er is weliswaar geen sprake van pariteit, maar dat is een begrip dat het humanitaire oorlogsrecht niet kent. Voor de vraag of een militair optreden proportioneel is moeten andere criteria worden gehanteerd dan enkel het aantal doden aan weerszijden.
Oorlog is geen bokswedstrijd waarbij de vechters eerst worden gewogen of een golf-evenement waar met handicaps wordt gewerkt.
Drie vragen die ertoe doen
Om vast te stellen of Israël op basis van het humanitair oorlogsrecht excessief en disproportioneel geweld gebruikt, moet op drie vragen een antwoord worden gegeven.
1. Noodzaak. Is er voor Israël een noodzaak om militair op te treden? Die vraag is, met bijna 2.000 raketten afgevuurd op burgerdoelen in Israël, snel beantwoord.
2. Subsidiariteit. Kan het door het Israëlische leger beoogde militaire doel (de raket-lanceerinrichtingen en de vele tunnels uitschakelen) ook bereikt worden met inzet van minder vuurkracht of met een andere modus operandi, zodat er minder burgerslachtoffers zouden vallen en dit tegen de achtergrond van de inzet door Hamas van menselijke schilden?
Geen enkele militaire deskundige heeft tot dusver een zinnig alternatief geformuleerd.
De enige militair die openlijk kritiek uitte op het Israëlische leger, de gevolgde tactiek en de inzet van middelen is de Britse kolonel Richard Kemp, voormalig commandant van de Britse troepen in Afghanistan. Hij is van oordeel dat Israël harder zou moeten doorstoten en de oorlog met desnoods meer burgerslachtoffers in kortere tijd zou moeten beëindigen. Hij kwalificeert het Israëlische leger als het meest morele leger ter wereld.
3. Proportionaliteit. Daarbij luidt de vraag niet of er aan de ene kant aanzienlijk meer slachtoffers vallen dan aan de andere, maar wordt uitsluitend getoetst of de militaire doelstelling opweegt tegenover het aantal slachtoffers dat het realiseren ervan vergt.
Je schiet niet met een kanon op een mug. Maar dat betekent niet dat elke vorm van overkill of overdadig machtsvertoon per definitie disproportioneel is. Als een bankrover een bankbediende gijzelt en een pistool tegen zijn hoofd zet nadat hij eerst drie keer in het plafond heeft geschoten, wil dat niet zeggen dat ook de politie maar één agent de bank in mag sturen met de instructie hooguit drie keer in het plafond te schieten. In een dergelijk geval komt daarentegen een overmacht aan politie ter plaatse, compleet met pantserwagens en scherpschutters. Van pariteit is geen sprake en dat is in oorlogvoering evenmin het geval.
Onterechte kritiek
Wat de proportionaliteit betreft, wordt in de Gaza-oorlog ook voorbijgegaan aan de doden die onder Israëlische burgers zouden zijn gevallen indien dit land zich middels de Iron Dome en schuilkelders niet adequaat tegen de rakettenregen zou hebben weten te beschermen. Zelfs als maar een beperkt aantal raketten doel zou hebben getroffen zou het aantal burgerslachtoffers aan Israëlische kant een veelvoud van dat in Gaza zijn geweest.
Uit het vijfentwintig keer hogere aantal slachtoffers in Gaza wordt veelal ook het ongerijmde bewijs geconstrueerd dat Israël in deze oorlog de schuldige partij zou zijn. Tijdens de Tweede Wereldoorlog zijn er op het Europese continent tien keer meer Duitsers gesneuveld dan Amerikanen. Zou dat derhalve impliceren dat Hitler de good guy was en Roosevelt de bad guy?
Israël zou in staat zijn in één enkel bombardement meer burgers te doden dan tot dusverre in de hele duur van de oorlog het geval is, mocht het daarop uit zijn. Het enig echt disproportionele element in de Gaza-oorlog is de volstrekt onterechte kritiek op het optreden van het Israëlische leger.
http://www.standaard.be/cnt/dmf20140728_01194865
Hans Knoop: Journalist, oud-correspondent in Israël, voormalig oorlogscorrespondent
De Standaard – foto: Hans Knoop